Bir yazılım geliştiricinin bilmesi gereken temel bilgiler

Tecrübeli bir yazılım geliştiricinin şurada yayınlanan önerilerini dilimize derleyip kayda geçirmek istedim. Önceki zamanlarımda bunları bilseydim, benim için birçok şey daha farklı olabilirdi:

Server/Cloud Architecture (Sunucu/Bulut Mimarisi): Ağ bağlantılı bir proje geliştirecekseniz, projenin kullanılacağı ortamda kullanılan ağ yapılarına hakimiyet şart.

API (Application Programming Interface): API'ler, kısaca uygulamaların birbirleriyle haberleşmelerini sağlayan yapılar. Derin bir konu.

Frameworks (Çerçeve, iskelet): Her dilin kendine ait, farklı işler için framework seti mevcut. Bu sistemler, hazır bir çerçeve ve çatkı sunarak, belirli şeyleri yapmanızı kolaylaştırırlar. Bir nevi kılavuz gibiler.

Git/Version Control (Sürüm denetimi): Git çevrimdışı dahi kullanabileceğiniz temel bir araç. Tekil projelerde veya takım çalışmalarında sürüm denetimi olmadan ilerlemek çok zor. Hatta düzenli kayıt gerektiren her işinizde git kullanabilirsiniz. Hemen kullanmaya başlamak için şuraya bakabilirsiniz. Github ise sürüm denetimini online yapmanızı sağlayan platformlardan biri.

CI/CD (Continuous Integration/Continuous Delivery): Sürekli birleştirme, sürekli hizmet). Geliştirdiğiniz uygulamanın hangi ortamları kullandığını ve nasıl dağıtıldığını bilmeniz sizi daha bilinçli yapacaktır.

Unit Testing/Automation: Kaliteli uygulamalar geliştirebilmek için onları test etmeniz şart. Testleri otomatize etmek de ayrı bir katma değer. Bu iş için geliştirilmiş framework'ler var :)

Development Tools (Geliştirme Araçları): Verimli çalışabilmeniz için size destek olacak araçlar her alanda gerekli. Atalar ne demiş: 'Alet işler, el övünür'. Postman, Docker, Cordova gibi birçok platform, kod yazımı, test ve müşteriye ulaştırmada büyük kolaylıklar sunarak işinizi desteklerler.

Bunların dışında bilinmesi iyi olacak derya deniz bir sürü şey var. Öğrenmenin sonu yok. Benim öğrenme yolculuğum devam ediyor. Umarım bu yazı sizin için de faydalı olur.

Okuduğumuz bir yazının/haberin doğruluğuna dair sorgulama önerileri

Bilgi kirliliğinin muazzam boyutlara ulaştığı günümüzde, gerçek-doğru bilgiye ulaşabilmek için medya okur/yazarlığı çok önemli bir ihtiyaca dönüştü. Uzun süredir takip ettiğim teyit.org isimli bilgi doğrulama sitesindeki bir yazıda linki verilmiş olan başka bir yazıyı kendi sayfamda da paylaşmak istedim. İlgili yazıda, çok kısa bir sürede tüm dünyayı etkileyen Covid-19 salgını hakkındaki yanlış bilgilerin yayılmasını önlemek için haberlerin ve yazıların nasıl hazırlanması gerektiğine dair madde madde önerilerde bulunulmuş. O madde başlıklarını alıp, ters yönden yorumlayarak okuduğumuz bir yazının/haberin doğruluğuna dair bir süzgeç mekanizmasına dönüştürebiliriz diye düşünüyorum. Diğer bir deyişle, haber veya yazıda aşağıdaki maddelere uyulup uyulmadığına bakarak okuduğumuz bilgilerin gerçekliğini-doğruluğunu sorgulayabiliriz:

Sunulan bir yazıda veya haberde;

Madde-1: Sansasyonel dil kullanmaktan kaçının.
Sorgu: Kullanılan dil sansasyonel mi?

Madde-2: Görsellere dikkat edin.
Sorgu: Yazıyı desteklemek için sunulan görselleri şüpheci bir gözle inceleyin. Gerek görürseniz görüntü bazlı arama motorlarından yararlanabilirsiniz. 

Madde-3: En kötü senaryolar hakkında spekülasyon yapmaktan veya uzmanların spekülasyon yapmalarını istemekten kaçının.
Sorgu: Yazıda en-kötü-durum spekülasyonu yapılıyor mu?

Madde-4: Okuyuculara uygulayabilecekleri belirli aksiyonlar önerin.
Sorgu: Önerilen belirli aksiyonlar varsa, bunlar gerçekten uygulanabilir mi? 

Madde-5: Okuyucuları resmi bilgi kaynaklarına yönlendirin.
Sorgu: Bilgilerin alındığı kaynaklar güvenilir mi? Bu kaynaklara siz de ulaşabiliyor musunuz?

Madde-6: Raporunuzu bilgilendirmek için kullanılan araştırmalar konusunda dikkatli olun.
Sorgu:  Yazıda değinilen araştırmalara ulaşabiliyor musunuz? Araştırmaları ayrıca didikleyebiliyor musunuz? 

Madde-7: Birden fazla uzmanla konuşun.
Sorgu: Yazı uzmanlara dayanarak mı bilgi sunuyor? Uzmanların itimat edilebilirliği konusunda araştırma yapabiliyor musunuz? 

Madde-8/9: Hangi söylentilere hitap edeceğinize karar verirken devrilme noktasını düşünün. Bir söylentiyi reddetmeye karar verirseniz, özellikle başlıklarda ve tweet'lerde gerçeklere odaklanın.
Sorgu: Yazıdaki bilgiler sosyal medyada yayıldığı için gerçeğe dönüşen veya haberleşen türden mi? Bu sorgu için ilgili sosyal medya paylaşımlarına ulaşabilliyor olmak ve onları biraz didiklemek gerekiyor.

Madde-10: İçeriğinizin işlenmesini kolaylaştırın.
Sorgu: İçeriği kolayca anlayıp sorgulayabiliyor musunuz? 

Madde-11: Alaycı veya aşağılayıcı dilden kaçının.
Sorgu: Kullanılan dil alaycı veya aşağılayıcı veya daha genel olarak rahatsız edici mi?

Yukarıda önerdiğim sorguları kullanarak, karşılaştığımız bir yazıyı-haberi metodik bir şekilde analiz edebilir ve en azından şüpheli bilgileri zihnimizden uzak tutabiliriz. Unutmayalım ki hakikat çoğu zaman görünenden farklı olabiliyor.

(yeni) bir beceriyi daha çabuk geliştirmek için iki püf noktası

Merhaba, birkaç yıllık aradan sonraki bu ilk gönderimde, yeni bir şeyler öğrenme hızını ve verimini artırmayla ilgili bir yazıdan bahsedeceğim. Okudukça ilgimi çekerek bende paylaşma isteği uyandıran makaleye şuradan ulaşabilirsiniz. Dilimize uyarladığım sürüm için buyrun:

Yazıda bahsedilen araştırmaya göre, varılan sonuç şu: Ustalaşmak istediğimiz bir görevin biraz değiştirilmiş bir sürümünü tekrarlarsak, aslında aynı şeyi arka arkaya birden çok kez tekrarlamaya devam etmekten daha fazla ve daha hızlı öğreniriz.

Bunun en olası nedeni, mevcut anıların yeni bilgilerle geri çağrıldığı ve değiştirildiği bir süreç olan yeniden-birleştirmedir (reconsolidation).

Süreç basit bir örnekle şöyle açıklanabilir: Basketbolda serbest atışta daha iyi olmaya çalıştığımızı düşünelim. Serbest atışta koşullar sabittir. Pota yerden ~3,05 metre yukarıdadır ve serbest atış çizgisi potadan ~4,57 metre uzaklıktadır. Teorik olarak, aynı noktadan tekrar tekrar atış yapmak, doğru hareketleri kas hafızanıza dahil etmenize yardımcı olur, böylece doğruluk ve tutarlılığınız artar. Ve elbette, bu olur - fakat atışlarınızı iyileştirmenin daha iyi ve daha hızlı yolu, bir sonraki antrenmanda koşulları hafifçe değiştirmektir. Belki birkaç santim daha yakından veya uzaktan atmak gibi. Başka bir antrenmanda, birkaç santim yandan atış yapabilirsiniz. Bir başka antrenmanda, biraz daha ağır veya hafif bir top kullanabilirsiniz. Kısacası, her pratikte koşulları biraz farklı hale getirmek, yeniden birleştirmeye yönlendirerek, daha hızlı öğrenmenize yardımcı olur.

Çok Farklı değil veya Çok Çabuk da değil

Koşulları birazdan daha fazla değiştirmemelisiniz. İlk yaptığınızdan çok farklı bir şey yaptığınızda, yeniden birleştirme yerine, yeni anılar oluşturmuş olursunuz. Araştırmacılar göre; "Değiştirilen görev çok farklı olursa, insanlar yeniden birleştirme sırasında gözlemlediğimiz kazancı alamıyorlar. Oturumlar arasındaki değişikliğin çok az olması gerekir."

Ayrıca, uygulama oturumlarınızın arasında uygun zaman aralıkları bırakmanız gerekir. Araştırmacılar katılımcılara eğitim oturumları arasında 6 saatlik bir zaman aralığı vermişler, çünkü nörolojik araştırmalar yeni anıların yeniden birleştirilmesinin çok uzun sürdüğünü gösteriyor.

Altı saatten önce farklı bir şekilde tekrar-pratiği yaptığınızda, kendinize öğrendiklerinizi "içselleştirmek" için yeterli zaman vermemiş oluyormuşsunuz. Yeteri kadar zaman vermeden tekrar ettiğinizde taze anıları değiştiremezsiniz ve bu nedenle becerilerinizi geliştiremezsiniz çünkü bir önceki anıların henüz birleşme şansı olmamıştır. Dolayısıyla, yeni bir beceriyi öğrenme hızını önemli ölçüde artırmak istiyorsanız, aşağıdaki yöntemi deneyiniz.

Yeni Bir Beceri Nasıl Öğrenilir?

Öğrenmeyi iyileştirmenin püf noktaları; ufak ve akıllıca değişiklikler yapmak, sonuçları değerlendirmek, işe yaramayanları eleyip, işe yarayanları alarak süreci daha da rafine hale getirmek.

Zaten iyi yaptığınız bir şeyi sürekli olarak değiştirip düzelttiğinizde, daha da iyi yapabilirsiniz. Örneğin, yeni bir sunumda ustalaşmak istediğinizi varsayalım.

1. Temel beceriyi prova edin. Sunumunuzu, canlı yaparken karşılaşacağınız koşullar altında birkaç kez tekrar edin. Doğal olarak, ikincisi birincisinden daha iyi olacak; pratik böyle işliyor. Fakat sonra, üçüncü tekrara geçmek yerine ...

2. Bekleyin. Belleğinizin birleşmesi için kendinize en az 6 saat verin. (Bu muhtemelen tekrar pratik yapmadan önce yarına kadar beklemek anlamına gelir ki bu iyi birşey)

3. Tekrar çalışın, ama bu sefer...

• Biraz daha hızlı yapın. Biraz hızlı konuşun - sadece biraz - normalden daha hızlı. Slaytlarınızı biraz daha hızlı çalıştırın. Hızı artırmak, daha fazla hata yapmanıza sebep olabilir, ancak sorun yok. Bu süreçte eski bilgileri yeni bilgilerle değiştirirsiniz ve iyileştirmeye zemin hazırlarsınız. Veya... 

• Biraz daha yavaş yapın. Hızlı yaptığınız tekrardakiyle aynı şey olacak. (Ayrıca, normal hızınızda sunum yaparken görünmeyen yeni efektler - efekt için sessizliğin kullanımı da dahil olmak üzere - deneyebilirsiniz) Veya... 

• Sunuyu daha küçük parçalara ayırın. Hemen hemen her görev bir dizi ayrık adım içerir. Sununun bir bölümünü seçin. Parçalara ayırın ve her parçada ayrı ayrı ustalaşın. Ardından tüm sunumu tekrar bir araya getirin. Veya...

• Farklı bir projektör kullanın. Veya farklı bir uzaktan kumanda. Veya kulaklıklı mikrofon yerine bir yaka mikrofonu. Koşulları hafifçe değiştirin; bu sadece mevcut hafızayı değiştirmenize yardımcı olmakla kalmaz, aynı zamanda beklenmedik durumlara daha hazırlıklı olmanızı da sağlar.

4. Ve bir dahaki sefere, başka bir koşulu biraz değiştirin.

Bu işlemi neredeyse her şeye uyarlayabileceğinizi unutmayın. Bu süreç, motor becerilerin geliştirilmesinde açıkça etkili olmakla birlikte, neredeyse her beceriye uygulanabilir.

İyileştirebilme umuduyla tekrar tekrar aynı şeyi yapmayın. Aynı şeyi tekrar tekrar yaptığınızdaki öğrenme hızınız, koşulları biraz değiştirdiğiniz tekrar yöntemindeki kadar hızlı olmayacak ve daha sonra kendinize yeni anıları birleştirmek için zaman tanıyacaksınız.

Zaten iyi yaptığınız bir beceriyi, aynı yöntemle ufak değişikliklerle tekrar ederek ve düzeltmeye devam ederek daha da iyi yapabilirsiniz.

Ve çok daha hızlı. Bu, uzmanlığa giden en hızlı yol olarak belirtiliyor araştırmada. Umarım uygulayıp faydasını görebiliriz.

biz tepkilerimiziz

90/10 sırrı veya 80-20 kuralı da deniyor. İstatistiksel oranları az farklarla değişen ve farklı isimlerde birkaç kural mevcut. Bunların ortak paydası bir sistemdeki etkilerin (veya sorunların) büyük bir bölümünün, sistemdeki etkenlerin çok az bir bölümünden kaynaklandığını iddia etmeleri. Birçok alanda birçok örnek mevcut olmakla birlikte ben sosyal bir örnekle bu kuralı anlatmak istiyorum:

Ailenizle kahvaltı yapıyorsunuz! Kızınız, kahve fincanına çarpıyor ve bir fincan kahve gömleğinizin üzerine dökülüyor... Biraz önce olan olay üzerinde hiç bir kontrolünüz yok. Sonradan olacaklarsa sizin davranışınıza göre belirlenecek: Lanet ediyorsunuz. Kahveyi üzerinize döktüğü için kaba bir şekilde kızınızı azarlıyorsunuz. Kızınız üzülüyor ve ağlamaya başlıyor. Kızınızı azarladıktan sonra eşinize dönüyor ve kahve fincanını masanın kenarına çok yakın koyduğu için eleştiriyorsunuz. Bunu kısa bir sözlü tartışma takip ediyor. Öfkeyle üst kata çıkıyor ve gömleğinizi değiştiriyorsunuz. Aşağıya indiğinizde kızınızı, ağlamaktan dolayı kahvaltısını bitirememiş ve okul için hazırlanamamış bir halde buluyorsunuz. Kızınız otobüsü kaçırıyor. Eşinizinse işe gitmek için hemen çıkması gerekiyor. Aceleyle arabanıza koşuyorsunuz ve kızınızı okula bırakmak üzere hareket ediyorsunuz. Geç kaldığınız için, saatte 50 km hız sınırlaması olmasına rağmen, saatte 70 km hızla gidiyorsunuz. 15 dakikalık gecikmeden ve hız sınırını aştığınız için yediğiniz trafik cezasından sonra okula ulaşıyorsunuz. Kızınız size "Hoşçakal" bile demeden binaya koşuyor. İşyerinize 20 dakika gecikmeyle varıyorsunuz ve evrak çantasını evde unuttuğunuzu anlıyorsunuz. Gününüz korkunç bir şekilde başladı! Devam ettikçe, kötüleşiyor, daha da kötüleşiyor sanıyorsunuz. Eve gitmeyi dört gözle bekliyorsunuz. Eve ulaştığınızda eşiniz ve kızınızla olan ilişkilerinizde araya sıkıştığınızı sanıyorsunuz. Neden?

Sabahleyin nasıl tepki verdiğinize bağlı olarak! Neden kötü bir gün geçirdiniz?

A) Kahve sebep oldu

B) Kızınız sebep oldu

C) Polis sebep oldu

D) Siz sebep oldunuz

Cevap "D" şıkkı. Kahvenin dökülmesinde sizin bir kontrolünüz yoktu.

Sizin gününüzün kötü geçmesine o 5 saniye içindeki davranışlarınız sebep oldu. Olabilecek ve olması gerekense şöyleydi: Üzerinize kahve sıçradı! Kızınız ağlamak üzere. Siz nazikçe "Tamam tatlım, bir dahaki sefere biraz daha dikkatli olman gerek." diyorsunuz. Havluyu kaptığınız gibi üst kata çıkıyorsunuz. Gömleğinizi değiştirip, evrak çantasını aldıktan sonra aşağıya iniyorsunuz ve aynı anda pencereden kızınızın otobüse bindiğini görüyorsunuz. Kızınız geri dönüp el sallıyor. Siz ve eşiniz işe gitmek için birlikte çıkmadan önce öpüşüyorsunuz. İşe 5 dk erken geliyorsunuz ve çalışma arkadaşlarınıza neşeli bir selam veriyorsunuz. Patronunuz ne kadar güzel bir günde olduğunuz hakkında konuşuyor. Farka bakın! İki farklı senaryo. İkisi de aynı başladı, fakat farklı bitti. Neden?

Çok az insan, bu etki-tepki durumunun farkındadır. Bu kuralı bilmeyen pek çok insan da gereksiz yere stresten, dertlerden, problemlerden ve baş ağrısından acı çekmektedir.

Kural nedir? Hayatınızın çok az yüzdesi, sizin kontrolünüz dışında başınıza gelenlerden oluşur. Geri kalan büyük yüzdesiyse, bu başınıza gelenlere sizin nasıl tepki verdiğinize göre şekillenir.

İnsanlar anlamsız şeyler söyler ve yaparlar. İnsanlar hasta olurlar. Arabalar bozulurlar. Uçaklar geç kalır ve bütün planlarımızı alt üst ederler. Trafikte bir sürücü canımızı sıkabilir vesaire.... Bu az yüzdelik kısım tamamen bizim kontrolümüz dışında gerçekleşir. Diğer büyük yüzdelik kısım farklıdır ve o kısmı siz belirlersiniz. Nasıl mı? Olaylara yaklaşımınızla. Gerçekten olanların az bir kısmında hiç bir kontrolünüz yok. Geri kalan kısım ise, sizin nasıl tepki verdiğinize bağlı olarak gelişmekte...

hislerin gücü adına

Şuradaki, hissel kontrolle ilgili yazı hoşuma gitti, Türkçe'ye kazandırmak istedim.

Bazen insanlar bizi çileden çıkarırlar. Lâkin, bu durumlar çoğunlukla yanlış anlaşılmadan kaynaklanır. Peki yanlış anlamayı/anlaşılmayı önlemenin en iyi yolu nedir? Kendimizi ve duygularımızı iyi anlamak.
Araştırmacı profesör Brené Brown Rising Strong isimli kitabında bu duruma etkili bir çözüm öneriyor. Kitap dilimize Kuvvetle Ayağa Kalkmak adıyla çevrilmiş:

"Böyle davranmama sebep olan, kafamda oluşan hikayede ..." diyerek başlayın ve oradan devam edin. Sinirlerin ne kadar çabuk yatıştığını görmek sizi şaşırtabilir.

Kafamızdaki İçsel Kurgu

Sizin için önemli biriyle tartıştığınız veya patronunuza kızdığınız ya da yakın bir arkadaşınız tarafından rencide edildiğiniz zamanları ele alalım. Bir süre sonra durumlar yatıştığında, o anda yaşadığım çatışmanın ne kadarı sahiciydi acaba diye hiç düşündünüz mü?  
Veya tersinden bakarsak; Bu olayın ne kadarı kafamda farkında olmadan kurduğum hikayeden kaynaklandı?

Düşünme mekanizmamız gerçekten çok ilginç bir sürece sahip. Bir olayı önceki olaylarla birleştirerek kafamızda bir hikaye kurgulama eğilimine sahibiz.

Brown,  kitabında bu kafadan-hikaye-kurma durumuna şu örneği veriyor: 

Çok yoğun ve yorucu bir iş gününün akşamında eve döndüğümüzde, kocam Steve buzdolabını açıp "Yiyecek hiç bir şey yok, hatta yemek için et bile yok" diye yakındı. Ben de aniden öfkeyle karşılık verdim ve "Yapabileceğimin en iyisini yapıyorum. Sen de alışveriş yapabilirsin!" dedim.
Steve'in ani tepkimle kafası karışmıştı ve neler olduğunu sordu.

Neler olup bittiğini tam olarak biliyordum. Onun söylediği lafı kafamda "benim, dağınık, güvenilmez bir eş ve anne olduğumla ilgili bir hikaye"ye dönüştürmüştüm. Hatamı farkedip özür diledim ve evlilik, ebeveynlik ve meslek hayatımda bir cankurtaran haline gelen şu cümleyle bir sonraki sözüme başladım: ""Böyle davranmama sebep olan kafamda oluşan hikayede yiyecek olmadığı için beni suçladığını sandığım için bozuldum". Gerçek elbette öyle değildi. Steve sadece yorgundu ve acıkmıştı.

Birine kafadan-hikaye-kurma durumunu söylemenin yolu, ilk olarak bunu kendimizin kabul etmesidir. Kafamızdaki kurma eğilimlerini farkedince altlarında yatan sebeplere gidebiliriz. Bu şekilde düşünmemize sebep olan şey neydi? Ardında ne gibi duygular var? Kurduğumuz hikayeleri irdeledikçe, altlarında yatan gerçeklere ulaşabiliriz.

Öte yandan bu hissel açılımı yaparken muhatabınıza karşı savunmasız duruma gelirsiniz. Köpeklerin kaygadan kaçınmak için karınlarını göstermeleri gibi sizin de zayıf duygularınızı diğer kişiye sergilemeniz, karşı tarafın da gardını indirmesine yol açabilir. Ortalık yatıştığında, ikiniz de birbirinizin bakış açısını daha kolay ele alıp meseleye daha adil bir çözüm bulabilirsiniz.

Kafanızdaki kurgu hikayelerle daha iyi çekişebilmeniz için Brown şu üç soruyu kendinize sormanızı öneriyor:
1. Gerçekte olan nedir ve benim varsayımlarım neler?
2. Olaya dahil olan diğer kişiler hakkında bilmem gerekenler neler? 
3. Gerçekten ne hissediyorum? Ve benim bundaki rolüm ne?

Bu, bazı şaşırtıcı keşiflere neden olabilir. Belki de duyduğunuz öfke, daha derinden gelen bir suçluluk, üzüntü veya korkudan kaynaklanmaktadır. Hislerinizin ardında yatan yalın gerçeği incelemek kolay değildir ve her zaman pek hoş olmayabilir, ancak sürekli çatışma ve gerilim içinde yaşamaktan çok daha iyidir. Öyleyse, bir dahaki sefere sevdiğiniz biri tarafından bozulmuş hissettiğinizde veya bir iş arkadaşınız tarafından rencide olduysanız, bir sonraki cümleyi şu söz öbeğiyle başlatın: "Bu söylediğin bana böyle hissettirdi çünkü kafamda şöyle kurguladığımı farkettim..."

Çeviride anlam kaymaları oluşmuş olabilir ama maksat anlaşılıyor sanırım. Yukarıdaki yazıyı,  rencide eden tarafından bakınca şöyle de yorumlayabiliriz bence: Ne söylediğin değil, nasıl söylediğin ve karşındakine ne hissettirdiğin daha önemli. Yani Brené'nin kocası Steve de ağzından çıkan cümlenin nereye gidebileceğine dikkat etmeliydi zannımca. Eskilerin lafıyla "bin kere düşün bir defa söyle." Zamanımızın popüler iletişim tarzına uymuyor değil mi?

5 dakikalık hata ömrünüzden 7 yıl götürüyor

Bloga yazmayalı yıllar olmuş. Bu yazımda bir çeviri çalışması yaptım. Şuradaki yazı beni etkilediği için paylaşmak istedim.

Hepimiz uzun yaşamak istiyoruz değil mi?  Hepimiz sağlıklı yaşamak ve mümkün olan en yüksek yaşam kalitesine sahip olmak istiyoruz. En azından, hepimizin bunu istediğini varsayıyorum.

Tekrar tekrar ve açık açık yapılan tüm uyarılara rağmen, nüfusumuzun en az %40'ı, hayatlarımızı yıllarca budadığını bildiğimiz bu her yönden zararlı alışkanlıktan kaçınamıyor.

Evet sigaradan bahsediyorum. Ülkemizde TÜİK verilerine göre, her 5 kişiden en az 2'si sigara tiryakisi görünüyor. Çok vahim bir tablo. Her ailede en az 1-2 sigara tiryakisi var yani. 

Peki insanlar sigaraya nasıl başlıyor? En azından bir kerelik denemeyle tabii ki. 

Bu sorun dünyada da araştırmalara konu oluyor.  Bilim, tek bir sigara denemesinin (cidden sadece bir tane) insan ömrünü yıllarca kısaltan bir alışkanlığa dönüşme ihtimalini ortaya koymuş durumda. 

Yazıya göre İngiltere merkezli iki çalışmada araştırmacılar, sigarayı deneyenlerin en az % 60'ının günlük sigara içmeye başladıklarını ve bu günlük alışkanlıklarının ortalama yaşam süresinden 7 yılı alıp götürdüğünü bilimsel yöntemlerle ve verilere dayandırarak bulmuşlar.  

İlk olarak, 7 yıl...

İlgili araştırmada, 600.000'den fazla insanın biyolojik verileri ve yaşam ömürleri incelenmiş. İnsanların yaptıkları iki şeyden hangisinin ömür üzerinde en olumsuz etkiye sahip olduğu bulunmuş: (1) sigara içme ve (2) aşırı kilolu olmalarına neden olan davranışlar. 

Bu bilgi sağlam veriye dayandırılmış. Araştırmacılar, çok sayıda insanın verilerini inceledikleri için, sigara içme alışkanlıklarına veya çevrelerine dayanarak insanların yaşam sürelerini sigarayla ilişkilendirmeyi başarmışlar.

 Çalışma, geçtiğimiz 2017 Ekim ayında Nature dergisinde yayınlanmış. Araştırma ekibinden Dr Peter Joshi şöyle diyor: "Çalışmamız, yaşam tarzı seçimlerinin nedensel etkisini tahmin etmiştir. Günlük ortalama bir paket sigara içmek, ömrünüzü 7 yıl kısaltırken, vücut ağırlığınızdan bir kilo kaybetmeniz ömrünüzü iki ay arttıracaktır." 

Ve sonra, %60...

Bu arada, sigarayla ilgili ikinci bir çalışmada, Londra Queen Mary Üniversitesi'ndeki araştırmacılar, ABD, İngiltere ve Avustralya'daki 215.000'den fazla insanın diğer tıbbi araştırmalarda sağladıkları bilgileri incelemişler.
 
Veriler, yalnızca-bir-kere bile olsa sigarayı deneyen insanların yüzde 60 ile yüzde 77 oranında, geçici de olsa günlük sigara içicilere dönüştüğünü göstermiş.
  
Wolfson Önleyici Tıp Enstitüsünden baş araştırmacı, profesör Peter Hajek, "Bu, tek bir deneyimle sigaranın ciddi bir bağımlılık yaptığının, bu kadar geniş bir veri setiyle belgelendiği ilk çalışmadır" diyor. Çalışma, geçtiğimiz sene Nikotine & Tobacco Research dergisinde yayınlanmış. 

İyi haber (ve kötü haber)

Bu sonuçlar, hem sigarayı deneyen insanlar hem de en azından geçici-tiryaki olan çoğunluk için kötüye işaret ediyor.  Fakat iki olumlu gelişme bu vahim sonuçları bir nebze olsun hafifletiyor.
 
1. Sigarayı yalnızca-bir-kere deneyen insanların yüzdesi son yıllarda keskin bir düşüş göstermiş.  
2. Sigara içmeye başlamış olsanız bile, "7 yıl" çalışması, sigarayı başarıyla bırakan insanların zamanlarının çoğunu veya tamamını geri alabileceğini keşfetmiş.

Esas kötü haber şimdi geliyor! Sigara alışkanlığı geliştiren ve bırakmaya çalışanların yalnızca % 20'si gerçekten başarıyormuş. Diğer taraftan, bu oran, son on yılın ortalaması olan %15'in üstünde. Ve bu büyük bir iyileşme olarak görülüyor.

Peki o ilk hatayı yapmak ne kadar uzun sürüyor? Yani yalnızca-bir-kere sigara içmek? Belki 5 dk.

Geçmişte bazen veya tesadüfen sigara içmişseniz ve uzatmadan bıraktıysanız ve geriye dönüp özlem duymadan hayatınıza devam ettiyseniz, kendinizi şanslı olanlar arasında sayın. Artı 7 yılınızın ve sigarasız yaşam kalitenizin tadını çıkarın.